Upadek Rzeczypospolitej Obojga Narodów w 1795 roku był ciosem, który rozdarł serca pokoleń Polaków i Litwinów. Choć z mapy Europy zniknęło wspólne państwo, to z pamięci narodu nie zniknęły wspólne wartości: wolność, braterstwo i wiara w niepodległość. Symbolem tej więzi był Orzeł i Pogoń – herby Korony i Litwy – które znów miały stanąć ramię w ramię, tym razem przeciw rosyjskiemu zaborcy.

XIX wiek przyniósł brutalną rusyfikację, represje i zsyłki, ale nie złamał ducha. Fala patriotycznych manifestacji, która ogarnęła Warszawę, Wilno i inne miasta, była wyrazem sprzeciwu wobec carskiej opresji i dowodem na to, że pamięć o wspólnej historii wciąż żyła. W tych dramatycznych realiach, wśród nadziei i strachu, narodził się zryw – powstanie styczniowe.